А вось для брыгадзіра друкарні Мікалая Мікалаевіча Багданава свінцовыя лінатыпныя радкі былі цяжкім напамінкам аб ваенных гадах, аб дзевяціграмовых свінцовых кулях, якія аднімалі жыцці баявых сяброў і якія не абмінулі і яго, тады 19-гадовага юнака.
...Больш за трыццаць гадоў Мікалай Мікалаевіч адпрацаваў у мясцовай друкарні, з іх роўна трыццаць гадоў узначальваў яе калектыў – быў брыгадзірам. У вольныя хівіліны Мікалай Мікалаевіч не-не ды і расказваў крыху пра сябе, і мы ведалі, што гэта мужны, загартаваны ў баях Вялікай Айчыннай вайны салдат, спагадлівы і сумленны чалавек у мірны час.
Герой нашага аповяду нарадзіўся ў Крупках. Восенню 1940 года вучыўся ў 8 класе, калі па ўсёй краіне праляцеў заклік аб набыцці маладымі рабочых прафесій. І вось ён ужо ў Мінскай школе фабрычна-заводскага навучання асвойвае адну з будаўнічых спецыяльнасцяў – муляра. Закончыўшы ў маі наступнага года вучобу, па размеркаванні едзе са сваімі сябрамі на Урал, у горад Златауст.
– Да месца прыехалі 17 чэрвеня, а праз пяць дзён – вайна, – успамінаў той час Мікалай Мікалаевіч. – Старэйшыя хлопцы атрымалі павесткі – і на прызыўны пункт. А нас, каму не было васямнаццаці, – на завод. Там праз некалькі дзён з муляра я перакваліфікаваўся ў токара.
Працаваў беларускі хлопец на далёкім уральскім заводзе, як і яго таварышы, шчыра і самааддана, па 12 гадзін у суткі. За якасць і колькасць зробленага (нормы выконваў на 120-130 працэнтаў) атрымаў ад кіраўніцтва завода тры пахвальныя граматы.
А ў самым пачатку 1942 года, калі да прызыўнога ўзросту заставалася яшчэ тры месяцы (Мікалай Мікалаевіч нарадзіўся 23 сакавіка), пайшоў камсамолец у ваенкамат і папрасіўся на фронт. І яго ўзялі. Толькі не на фронт, а ў Цюменскае пяхотнае вучылішча. Ды правучыўся хлопец у ім усяго чатыры месяцы. Ці то ўлічыўшы яго ранейшую просьбу адправіць на перадавую, ці то, што вельмі патрэбны былі свежыя сілы, яго накіравалі ў групу курсантаў, якіх у званні малодшых сяржантаў адпраўляюць на Паўднёва-Заходні фронт. Там Мікалай Багданаў становіцца камандзірам аддзялення пехацінцаў.
Потым была першая салдацкая баявая ўзнагарода – медаль «За адвагу». А ўслед і першае раненне. Гэта ўжо летам 1943 года, калі нашы войскі наступалі на Украіне. Падлячыўся баец у шпіталях, ды зноў у бой. І зноў лёс кідае яго на паўднёвыя накірункі нашага наступлення.
З берагоў Днястра, гэта на 3-м Украінскім фронце, адазвалі сяржанта Багданава з перадавой і накіравалі на франтавыя афіцэрскія курсы ў горад Нікалаеў. Наступаючай арміі патрэбны былі камандзіры. Тры месяцы падрыхтоўкі, і ён, малодшы лейтэнант – камандзір узвода.
Дарогамі Румыніі, Балгарыі, Югаславіі і Венгрыі крочыць у далейшым з баямі, са сваімі аўтаматчыкамі 20-гадовы хлопец з Крупак. Яны крочылі на захад, а з усходу штодня ўставала сонца, і ім здавалася, што прыплывае яно ў высокае паўднёвае неба з роднага краю.
На жаль, для многіх з іх у той час яно гасла назаўсёды.
– Цяжка было пераносіць смерць баявых сяброў і таварышаў, – успамінаў Мікалай Мікалаевіч. – Ды што зробіш, на вайне, як на вайне. Гэта, пэўна, пра нас сказаў паэт: «Сороковые, роковые, свинцовые, пороховые. Война шагает по России, а мы такие молодые…»
– На самым жа апошнім этапе вайны, ярка ўспыхнуўшы, пакацілася сонца долу і для яго. Гэта адбылося пры штурме Будапешта, на першай жа вуліцы горада, калі варожы кулямётчык дастаў гарачым свінцом камандзіра ўзвода савецкіх воінаў. І гэта быў яго апошні бой. Моцна паранены, у шпіталі ў Харкаве атрымаў ён вестку аб перамозе.
Дэмабілізаваўшыся, вярнуўся салдат дадому, і тут яго дагнала чарговая баявая ўзнагарода – ордэн Чырвонай Зоркі – адзнака камандзірскай кемлівасці, адвагі ў апошнім баі.
Як бачна, было што расказаць Мікалаю Мікалаевічу сваім сынам, унукам і праўнукам, калегам. Шмат гадоў на вуліцу Казлоўскага нашага горада ішлі віншавальныя тэлеграмы, паштоўкі ад родных ветэрана Вялікай Айчыннай вайны, школьнікаў, якія шэфствавалі над ім.
...На двары хутка вясна. 75-я вясна па ліку з таго перамаганоснага 45-га года. Хутка зноў зазелянее трава, зноў белай кіпенню зацвітуць сады, будзе Свята Перамогі. Мы з удзячнасцю будзем помніць аб тых, хто заваяваў нам радасць мірнага жыцця.
Таццяна ТАЛКАЧОВА.
