І праз 75 гадоў зноў і зноў адмотваем стужку часу, каб дакрануцца да неўміручага подзвігу нашых дзядоў і прадзедаў, якім абавязаны за мірнае неба над галавой, за магчымасць не баяцца бамбёжак, не адчуваць голаду і страху.
Макар Іларыёнавіч Шкіндзераў нарадзіўся ў 1912 годзе ў в. Забарочча Кастрычніцкага сельсавета. Удзельнічаў у вызваленні Заходняй Беларусі. З 1942 года па чэрвень 1944-га – партызан 2-й Беларускай брыгады. На фронце з 1944 года. Ваяваў у Прыбалтыцы, Усходняй Прусіі. Паранены пры штурме Кёнігсберга. Узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны 1-й і 2-й ступеняў, медалямі «Партызану Айчыннай вайны» 1-й ступені, «За ўзяцце Кёнігсберга», «За перамогу над Германіяй», медалём Жукава, шматлікімі юбілейнымі медалямі.
З цеплынёй дзеляцца ўспамінамі пра Макара Іларыёнавіча сын – Барыс Макаравіч, дачка – Клара Макараўна, унучка – Людміла Іванаўна.
Да вайны разам з жонкай – Хрысцінай Мінаўнай, і двума дзецьмі – Кларай і Віктарам (Барыс нарадзіўся пасля вайны) – ён жыў у вёсцы Забарочча і працаваў у калгасе. У хуткім часе Макара Шкіндзерава прызываюць у армію, і ў 1939 годзе ён прымае ўдзел у вызваленні Заходняй Беларусі. Зноў вярнуўся дадому. Жыць бы ды жыць, дзяцей гадаваць, але пачалася Вялікая Айчынная вайна. Прызвалі ў ваенкамат у Халопенічы, адтуль накіравалі ва Уручча. Дабраліся з іншымі прызыўнікамі да месца прызначэння, а там сапраўдная неразбярыха: немцы бамбілі Мінск, і прызыўнікамі ніхто не займаўся. Мусілі сесці на цягнік і паехаць дамоў. Цягнік быў да Оршы, у Крупках не спыніўся. Прыйшлося потым пехатой дабірацца да вёскі.
Пайшоў у партызаны. Шмат выпрабаванняў і нягод давялося перажыць Макару Іларыёнавічу: немцы забралі бацьку і адправілі ў астрог, здаецца, у Барысаў. І зараз невядома, як склаўся лёс роднага чалавека і якія пакуты яму давялося перажыць, бо дамоў ён так і не вярнуўся… У вёсцы заставалася жонка з малымі дзецьмі. Хапіла і ёй: трэба было адной неяк пракарміць, зберагчы дзяцей. Жылі «пад немцамі». Прыходзілася хаваць малых у лесе. Немцы спалілі хату, быў голад і холад, жылі ў зямлянцы. Колькі бяссонных, трывожных начэй правяла Хрысціна Мінаўна, пасылаючы малітвы небу, аднаму Богу вядома…
Макар Шкіндзераў быў сувязным і не раз прыходзілася выконваць небяспечныя заданні, рызыкаваць жыццём. Да таго ж, калі немцы акружылі партызан у балотах каля возера Палік, у атрадзе пачаўся страшэнны голад. Каб неяк выжыць, нават даводзілася есці забітых коней. Пасля гэтага, значна пазней, ужо ў мірным жыцці Макар Іларыёнавіч заўсёды гаварыў: «Я не разумею, як ежа можа быць нясмачнай…»
І вось Беларусь вызвалена. У Макара Іларыёнавіча пачалося франтавое жыццё. Шмат якімі ваеннымі дарогамі прыйшлося прайсці салдату. Пры штурме Кёнігсберга быў цяжка паранены: два асколкі трапілі ў нагу, адзін – у вока. Шпіталі… Дамоў вярнуўся толькі ў 1946 годзе. Вока так і не ўдалося выратаваць – там застаўся асколак.
Пасля вайны трэба было пачынаць будаваць жыццё занава: працаваць, наладжваць быт. У Худаўцах быў цагельны завод, і Макар Іларыёнавіч разам з жонкай і дзецьмі пераязджаюць сюды на сталае месца жыхарства. Гаспадар уладкоўваецца рабочым. Сям’і выдзяляюць жыллё. Працавіты і адказны, у хуткім часе ён становіцца майстрам на заводзе. З цягам часу сям’я абзавялася сваім жыллём, гаспадаркай… Жыццё паступова наладзілася.
Дзень Перамогі для ветэрана заўсёды быў асаблівым. 9 Мая ён – ганаровы госць у школе, удзельнік мітынгу ля помніка аднавяскоўцам, якія загінулі падчас Вялікай Айчыннай вайны. Расказваў маладому пакаленню пра мір, пра вайну, пра любоў да Радзімы, патрыятызм.
…Час не стаіць на месцы. Адыходзіць пакаленне, якое вынесла цяжар вайны. Няма ў жывых і Макара Іларыёнавіча. Але памяць у сэрцах людзей жыве пра нашага земляка, пра ўсіх тых, хто прайшоў вогненнымі дарогамі гэтай страшнай вайны, пра тых, хто ўцалеў і вярнуўся, пра тых, хто загінуў.
Валерыя ЛАЎРЭНАВА, вучаніца 9 класа Худавецкай СШ.
