Гэта быў чалавек незвычайна шчодра адораны рознымі талентамі. Некаторыя з іх ён спраўдзіў ледзь ці ні на ўсю поўніцу, а некаторыя завяршыць так і не паспеў. На бягучым тыдні спаўняецца 40 дзён, як пайшоў з жыцця Міхаіл Адамавіч Баравуля.Нарадзіўся герой майго аповеду 8 студзеня 1951 года ў вёсцы Гумны, што на Крупшчыне, у шматдзетнай сям’і. Змалку яго акружалі цікавыя працавітыя і таленавітыя людзі – родзічы і аднавяскоўцы. Праз іх Міхась пазнаваў гісторыю роднай краіны, гісторыю родных мясцін.
Сярэднюю школу Міхась Баравуля скончыў з сярэбраным медалём. У 1967 годзе ён пачаў сваю працоўную дзейнасць на пасадзе загадчыка клуба ў вёсцы Нача Крупскага раёна. У 1970-77 гадах, з перапынкам на службу ў арміі ў 1973-75 гг., вучыўся на філалагічным факультэце ў Магілёўскім педагагічным інстытуце.
Працаваць настаўнікам пачаў у 1970 годзе ў Гумнаўскай школе. У 1977 годзе яго прызначылі намеснікам дырэктара Стараслабодскай школы, а праз год – дырэктарам гэтай жа навучальнай установы.
На пасадзе дырэктара школы разгарнуўся талент Міхаіла Баравулі як кіраўніка, арганізатара, педагога, а таксама даследчыка і краязнаўцы родных мясцін. За сваю плённую працу Міхаіл Адамавіч быў узнагароджаны шматлікімі Ганаровымі граматамі рэспубліканскага, абласнога і раённага ўзроўняў. У 1993 годзе атрымаў нагрудны знак «Выдатнік народнай асветы БССР». У скарбонцы ўзнагарод таксама два знакі «Пераможца сацыялістычнага спаборніцтва».
Цікавы факт: многія знаёмыя Міхаіла Адамавіча былі ўпэўнены, што па прафесіі ён настаўнік гісторыі. У той час, як ён выкладаў у школе рускую мову і літаратуру. І, дарэчы, рабіў гэта выдатна. Аднак менавіта пошукавая дзейнасць, даследаванне гісторыі роднага краю сталі той часткай яго жыцця, на якую ён не шкадаваў часу і якая прынесла яму вядомасць у якасці мясцовага краязнаўцы і даследчыка. Гэта з яго лёгкай рукі ў 1981 годзе быў адкрыты першы ў раёне школьны краязнаўчы музей. Пад яго кіраўніцтвам быў створаны і дзейнічаў пошукавы клуб «Полымя», які даследаваў лёсы загінулых чырвонаармейцаў у гады Вялікай Айчынная вайны. Удзельнікі клуба займаліся выяўленнем і ўстанаўленнем прозвішчаў землякоў, расстраляных і загінулых у партызанах і на фронце.
Дзякуючы Міхаілу Адамавічу Стараслабодская васьмігадовая школа стала сярэдняй і атрымала імя 100-й стралковай гвардзейскай дывізіі. Ён клапаціўся пра ўвекавечанне і ўсталяванне помнікаў абаронцам Айчыны. Яго намаганнямі на сцяне Стараслабодскай школы з’явіўся памятны знак, прысвечаны Герою Савецкага Саюза Бяляеву Якаву Дзмітрыевічу.
Пад кіраўніцтвам Міхаіла Баравулі школьнікі хадзілі ў паходы, даследавалі і вывучалі самабытную гісторыю навакольных мясцін, удзельнічалі ў краязнаўчых канферэнцыях, злётах і лецішчах. Разам са сваім настаўнікам дзеці прайшлі ладны адрэзак ракі Можа па цячэнні, выявілі і закартаграфавалі яе прытокі, запісалі легенды, паданні, аповеды пра яе. Гэтая праца заняла прызавое месца ў рэспубліканскім краязнаўчым конкурсе.
Міхаіл Адамавіч з удзельнікамі краязнаўчага гуртка стварыў экалагічны маршрут, які ахопліваў значныя навакольныя мясціны. На працягу гэтага маршрута былі зладжаны некалькі альтанак, дзе можна было адпачыць, а таксама кладкі-пераходы праз балоцістыя мясціны. Пра гэту экалагічную сцежку вяскоўцы з цеплынёй згадвалі не адзін раз.
Міхаіл Баравуля займаўся актыўнай пошукавай дзейнасцю не толькі з вучнямі Стараслабодскай школы, але і індывідуальна. Так, пры будаўніцтве дарогі «Ухвала-Матошка» каля школы на старых могілках былі знойдзены рэшткі чырвонаармейца, і Міхаіл Адамавіч устанавіў імя воіна, які загінуў. Тут варта згадаць, што ў гэтым годзе ён таксама вызначыў прозвішча лётчыка, які загінуў у ваколіцах Ухвальскага сельсавета. Па яго звестках, гэтым лётчыкам быў ураджэнец Бабруйска Дзігель (Дигель).
Міхаіл Баравуля шмат энергіі паклаў на вывучэнне партызанскага руху Крупшчыны і прылеглых раёнаў. У інтэрнэце змешчана шмат матэрыялаў, падрыхтаваных ім, пра партызанскі рух тых мясцін, якія яго цікавілі. А яго цікавіла ўсё, у тым ліку і інфармацыя пра разгромы гарнізонаў.
Актыўна Міхаіл Баравуля цікавіўся жыццёвымі шляхамі землякоў, якія паволі лёсу перасяліліся ў далёкую і неабсяжную Сібір. Ён знаходзіў у інтэрнэце такія сведчанні матэрыяльнай гісторыі, якія з’ядноўвалі родныя гумнаўскія і далёкія сібірскія мясціны.
Шмат увагі Міхаіл Баравуля ўдзяляў краязнаўчай рабоце. У пошуках неабходных звестак пра Старую Слабаду і навакольныя вёскі звяртаўся ў архівы і яму не адмаўлялі ў дакументальнай інфармацыі. Шмат матэрыялаў краязнаўчай і гістарычнай накіраванасці змешчана ў кнігах-летапісах «Памяць. Крупскі раён» і «Памяць. Яны праславілі Крупшчыну». Неабходна яшчэ дадаць, што шмат іх было надрукавана ледзь не ў кожным выпуску ў альманахах, якія выдаваліся мясцовым таварыствам «Малое Палессе».
Адзначу таксама, што кола інтарэсаў чалавека, пра якога я сёння расказваю, сягала значна глыбей звычайнай зацікаўленасці краязнаўствам. Ён вывучаў міфалогію Беларусі, даследаваў гісторыю свяцілішчаў, капішчаў, капцоў і каменных сведчанняў старажытных эпох. У яго быў неардынарны погляд на гісторыю многіх беларускіх мясцовасцяў. Чаго толькі варта яго меркаванне адносна таго, што этымалогія назваў беларускіх рэк цесна звязана з імёнамі старажытных беларускіх багоў. А яго колішні артыкул пра беларускую міфалогію, які быў надрукаваны ў штотыднёвіку «Літаратура і мастацтва», атрымаў шырокі рэзананс. І гэта толькі некаторыя сведчанні пра навуковыя інтарэсы Міхаіла Баравулі.
Трэба сказаць, што ў Міхаіла Адамавіча Баравулі былі не толькі навуковыя інтарэсы, але і творчыя. Варта згадаць, што ён шмат друкаваўся ў перыядычным друку, а таксама ў паэтычных зборніках. Апрача ўзгаданага, Міхаіл Адамавіч запісваў мясцовыя легенды і паданні, аповеды ад мясцовых жыхароў пра розныя факты і з’явы навакольных мясцін. Паводле аднаго такога запісу пра «Каляды», фальклорны калектыў «Горын» пры студэнцкім этнаграфічным таварыстве ладзіць батлеечнае прадстаўленне «Дзве Каляды».
У сувязі з 75-годдзем Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне Міхаіл Баравуля прыняў удзел у літаратурным конкурсе Мінскага абласнога савета ветэранаў, у якім заняў першае месца і быў адзначаны дыпломам і каштоўным падарункам.
Не менш важкім і грунтоўным клопатам была музейная справа. Міхаіл Адамавіч Баравуля актыўна займаўся ёю да апошніх дзён свайго жыцця. Яго запрасілі ва Ухвальскую сярэднюю школу з мэтай стварэння школьнага музея. І ён з галавой акунуўся ў гэтую працу. Тыя дакументы, якія знаходзіліся ў Стараслабодскай школе, ён перадаў ва Ухвальскую сярэднюю школу і працаваў над стварэннем паўнавартаснага школьнага музея. Але праца засталася незакончанай. Вельмі хочацца спадзявацца, што яна знойдзе свой працяг.
Аляксандр ЦІТАВЕЦ.
