«Гэты старэнькі здымак з сямейнага альбома «прайшоў» вайну, пажары і шмат складаных дзесяцігоддзяў. Мне ён па-асабліваму дарагі. Там – у маладосці мая мама Надзея Ягораўна Іванова-Карнеенка. Гэты ўспамін пра бацькоўскі лёс я хачу прысвяціць менавіта ёй.

На гэтым здымку – выпускнікі 1939 года Вялікахальнявіцкай школы. У гэты час працавала настаўніцай гэтай школы маладзюсенькая Надзея Ягораўна Карнеенка, якая прыехала сюды следам за каханым Сцяпанам Ісаакавічам Севруковым (Севрюковым) з Клімавіцкага раёна, што на Магілёўшчыне. Там яны пазнаёміліся падчас вучобы на педагагічных курсах. Сцяпан Ісаакавіч скончыў курсы раней і прыехаў працаваць у Халопеніцкі раён. Тут і стварылася маладая настаўніцкая сям’я. Нарадзіўся першынец, хлопчык, якога назвалі Уладзімірам. Але неўзабаве здарылася гора, дзіця памерла. Пахавалі яго, мабыць, у Вялікіх Хальнявічах.

Сцяпана Ісаакавіча восенню 1939 года прызвалі ў армію, а калі пачалася вайна, адправілі на фронт.

Мама жыла на акупіраванай немцамі тэрыторыі. У Вялікіх Хальнявічах стаяў нямецкі гарнізон. У той час ужо стварыўся партызанскі рух. З сакавіка 1943 года мама стала партызанкай атрада А.М. Захарава брыгады С.В. Лявонава. Была сувязной, разведчыцай. У маі-чэрвені 1944-га ў выніку нямецкай карнай аперацыі каля 35 тысяч партызан знаходзіліся з акружэнні на Паліцкіх балотах. Мама расказвала пра кулямётную сеч, пра тое, як падалі ў дрыгву снарады, пра прастрэленую куляй кофту, пра голад. У пачатку ліпеня 1944-га партызан вызвалілі наступаючыя часці Чырвонай Арміі. У жніўні мама зноў пачала працаваць у Вялікіх Хальнявічах загадчыцай пачатковай школы. Неўзабаве атрымала пахавальную пра тое, што яе муж прапаў без вестак.

У 1945 годзе яна вярнулася на сваю малую радзіму на Клімаўшчыну. Праз пэўны час выйшла замуж за ўдзельніка вайны Рыгора Уласавіча Іванова. У іх нарадзілася трое дзяцей, старэйшай з’яўляюся я. Тата быў таксама настаўнікам. У 1940 годзе прызваўся ў армію, служыў у Петразаводску ў войсках НКУС. Ён удзельнік карэла-фінскай вайны, Вялікай Айчыннай вайны, у маладым узросце прайшоў суровую школу жыцця.

У 1978 годзе мы з мамай пераехалі ў Крупкі на радзіму майго мужа Пятра Аляксеевіча Папова. У свой час яна спрабавала знайсці магілу сына, але няўдала. І вось зараз тое, што не здзейсніла яна, хачу паспрабаваць здзейсніць я. Можа хто-небудзь з хальнявіцкіх жыхароў успомніць, дзе быў пахаваны маленькі хлопчык маладой настаўніцкай пары? Мама вельмі добра гаварыла пра гаспадыню, дзе яна кватаравала і якая дапамагала ёй, калі тая хварэла.

Было ў мамы і жаданне знайсці захараўцаў, з якімі прайшлі цяжкімі партызанскімі сцяжынамі. Можа зараз знойдуцца і адгукнуцца родзічы або дзеці захараўцаў, такія, як я, у якіх бацькі прайшлі жудаснае выпрабаванне вайной. Ёсць жаданне сустрэцца, каб разам пакланіцца тым мясцінам, дзе на Паліку мужна змагаліся з ворагам партызаны, паспрабаваць адчуць тое, што некалі зведалі гэтыя бясстрашныя і адданыя сваёй Радзіме людзі. Нашы бацькі, якія былі тады зусім маладымі, яны абаранялі нас, сваіх будучых дзяцей, унікаў і праўнукаў. Сустрэцца, каб пасмуткаваць аб загінуўшых, падзякаваць за мірнае неба над галавой, за тое, што зрабілі яны для сваіх нашчадкаў.

Спадзяюся на водгукі. Звяртайцеся ў раённую газету.

Людміла ПАПОВА.