Леаніда Міхайлаўна ДРАБЫШЭЎСКАЯ:
– Усё ў жыцці пакідае след. Чорны след пакінула аварыя на Чарнобыльскай АЭС, якая адбылася 26 красавіка 1986 года.
Што помніцца аб тым далёкім часе? Пра страшную вестку я даведалася адразу ж у суботу, бо наша вёска Спярыжжа, што на Брагіншчыне, знаходзілася за 26 кіламетраў ад гэтага месца. Шмат моладзі з яе працавала на прадпрыемствах і вучылася ва ўстановах горада Прыпяць, у тым месцы, дзе знаходзілася сама атамная станцыя. А вось дакладна аб тым, што на самой справе гэта катастрофа такіх памераў, у той час ніхто не мог сабе і ўявіць.
Той ракавы красавік на Беларусі выдаўся незвычайна цёплым, усталявалася практычна летняе надвор’е. Ва ўсю ішла праца на агародах. 26 красавіка мы пасадзілі бульбу ў сябе, а ў нядзелю, 27 красавіка, – у стрыечнай сястры. Раптам сястра Фаіна, а яна працавала на пошце, прынесла ўсім нам, хто быў на агародзе, сумную вестку: Івану Тарасавічу Ігнаценку – бацьку вядомага ўсім пажарнага Васіля, які 26 красавіка адным з першых уступіў у схватку з неўтаймаваным атамам на Чарнобыльскай АЭС, прыйшла тэлеграма. У ёй гаварылася, каб родныя прыехалі ў Маскву ў бальніцу, куды з Кіева перавезлі пажарных для перасадкі касцявога мозгу.
Кароткім было жыццё Васіля. Указам Прэзідэнта Украіны ў 2006 годзе ён удастоены звання Героя Украіны. У Беразіно, куды пераехалі родныя хлопца, у Мінску і Брагіне ў яго гонар названы вуліцы. Яго імя носіць піянерская арганізацыя адной са школ Беразіно. На малой радзіме ў Брагіне ўстаноўлены мемарыяльны помнік.
Родных Васіля – бацьку, брата і дзвюх сёстраў – у аэрапорт Гомеля адвозіў мой муж Пётр Рыгоравіч. Заадно да свайго брата Уладзіміра завёз і нашых дзяцей – Ігара і Людмілу. Добра помніцца, як хораша прайшло 1 Мая ў Брагіне, куды мы ездзілі з мужам. Са свята людзі разыходзіліся супакоенымі.
Сапраўдную трагедыю я адчула толькі тады, калі 4 мая, на Вялікдзень, мы вырашылі наведаць, а магчыма і забраць дзяцей з Гомеля дамоў. Па дарозе на Хойнікі сустрэлі калону аўтобусаў і грузавых машын з высокімі бартамі, якія ехалі на адсяленне людзей з тых вёсак, што знаходзіліся непадалёк ад станцыі. Па дарозе ішло яшчэ некалькі такіх калон. Вось тут мяне ахапіў жах, я не магла ўжо без слёз глядзець на тое, што адбывалася. Прапанавала мужу вяртацца назад, але ён мяне супакоіў.
У Гомелі мы даведаліся, што маці мужа, якая жыла ў вёсцы Сцяпанаў, эвакуіравана ў вёску Ігрушнае, што за 15 кіламетраў далей. Не прымусіла сябе доўга чакаць гэта бяда і нашу вёску. Першымі вывезлі дзяцей. Адразу ў піянерскі лагер непадалёк ад Гомеля, а затым разам з вучнямі мы апынуліся ў піянерскім лагеры «Лясны» ажно пад Маладзечна. Дзеці сумавалі па сваіх родных, плакалі. Ім было трывожна за бацькоў. Разам з імі я правяла там два месяцы. Вяртацца мне прыйшлося ўжо на чужыну, куды 10 чэрвеня была адселена наша вёска. У адной хаціне са сваякамі жыў муж, на работу ездзілі ў сваю вёску.
Кіраўніцтва краіны рабіла ўсё магчымае, каб знізіць наступствы катастрофы. «Партызаны», так звалі дэмабілізаваных людзей, выбіралі зямлю з двароў, вуліц, перакопвалі зямлю ля агароджаў, мылі дахі і сцены дамоў, верталёты распылялі сумесь, якая застывала і не давала ўзнімацца пылу.
Наведваліся да дзяцей, а заадно шукалі сабе месца для далейшага жыцця. Мужа бралі ўсюды, а мне прапаноўвалі месца ў дзіцячым садзе. Братава жонка са сваім шасцігадовым сыночкам знаходзілася ў Барысаве. Там яна ад суседзяў даведалася, што ў Дакудаве Крупскага раёна ёсць свабодныя домікі. Яны першыя з маёй сястрой Надзеяй апынуліся ў гэтай вёсцы. Пасля на «разведку» прыехалі і мы з Валянцінай Іванаўнай Андрэенка. Нам трэба было яшчэ і рабочае месца, і мы пайшлі ў школу. Сустрэлі нас тут вельмі цёпла, прапанавалі месца ў групе падоўжанага дня. Дамовіліся, што прыедзем 26 жніўня. Але давялося затрымацца: дзеці з лагера вярнуліся 29 жніўня, і ў гэты ж дзень мужу ўручылі ордэн Працоўнай Славы. У Дакудава мы прыехалі 31 жніўня, дзе і жывём ужо амаль 35 гадоў. Разам з намі пераехала яшчэ 7 сем’яў.
Але цягнуць родныя мясціны. Спачатку наведвалі іх кожны год. Якая гэта была радасць убачыць свае мілыя сэрцу краявіды, сустрэць знаёмых, пагутарыць. А потым сталі ездзіць радзей і радзей. Але і праз 35 гадоў бывае так хочацца пабыць там хоць дзень, пахадзіць па родных сцежках. А сцежак ужо і няма. Нават па дарозе нельга прайсці, бо вырас сапраўдны лес. У апошні раз дзеці знялі ўсё на відэакамеру. І ў хвіліны суму, калі ўспамінаеш сваё жыццё ў роднай вёсцы, праглядваеш фотаздымкі і гэты фільм.
Для нас другой радзімай стала Крупшчына. Тут выраслі нашы дзеці, растуць унукі. Тут у нас ёсць тое святое, што зрадніла з гэтай зямлёй: пахаваны дарагія тата і мама, цётка, муж, які стаў ахвярай Чарнобыля. Для нас сталі дарагімі вяскоўцы, з якімі мы разам жывём. Няхай лёс беражэ ўсіх людзей, каб такое не паўтарылася ніколі.
