– Яшчэ пры жыцці Міхаіл Савіцкі стаў прызнаным класікам нацыянальнага мастацтва, – робіць экскурс дырэктар бібліятэкі Наталля Купрыянава. – Але шлях яго на вяршыню не быў высланы ружамі. Большасць карцін – гэта старонкі нялёгкага асабістага жыцця, духоўная аўтабіяграфія. Міхаіл Савіцкі родам з вёскі Звянячы Талачынскага раёна. Маляўнічая прырода, рака, хлебныя і льняныя палі, яблыневыя сады знайшлі адлюстраванне ў творчасці мастака. Трэба сказаць, што на карцінах спляліся кантрасныя тэмы – дабро і зло, любоў і нянавісць, святло і цемра, хараство і пачварнасць, міласэрнасць і жорсткасць. І гэта апраўдана. Васямнаццацігадовым юнаком Міхаіл Савіцкі быў прызваны ў рады Чырвонай Арміі. Падчас вайны трапіў у палон, прайшоў тры канцлагеры. Калі савецкія войскі вызвалялі ў 1945 годзе канцлагер Дахаў, вязня пад нумарам 32 815 знайшлі непрытомным, амаль нежывым. Міхаіл Савіцкі выжыў. Таму тэма Вялікай Айчыннай вайны стала ў творчасці мастака адной з вядучых.
Дарэчы, Наталлі Міхайлаўне пашчасціла пабываць у майстэрні Міхаіла Савіцкага.
– Уражанні проста незабыўныя, – дзеліцца дырэктар бібліятэкі. – Карціны ў натуральную велічыню з адлюстраваннем болю, драматызму і гераізму – нікога не пакінуць абыякавым. Запомнілася знакамітая карціна «Партызанская мадонна». Мастак звяртаецца да вечнага сімвалу жыцця – мацярынства. У цэнтры кампазіцыі – фігура жанчыны-маці з немаўлём. Погляд маці з любоўю і надзеяй накіраваны ўдалячынь. Яна быццам жадае разгледзець, што чакае наперадзе. Сакральны хрысціянскі вобраз падаецца як мадонна часоў Вялікай Айчыннай вайны. Маладая жанчына з немаўлём сядзяць на фоне поля з жытам, а побач з аднаго боку – тры вінтоўкі і партызан на кані, з другога – сумная сталая жанчына. Упэўненасць і спакой жанчыны – гімн перамогі жыцця над смерцю. А серыю карцін «Лічбы на сэрцы» немагчыма глядзець без слёз. На 16-ці карцінах – жудасць, фашызм і антычалавечыя ўмовы, у якія трапілі палонныя ў канцлагерах. І хоць карціны напоўнены глыбокім трагізмам, у іх адчуваецца свабода і надзея на жыццё.
Акрамя ваеннай тэматыкі, значнае месца ў творчасці Міхаіла Савіцкага займаюць партрэты, адметныя глыбокім пранікненнем у стан чалавека. Сярод іх – «Янка Купала», «Дастаеўскі», «Пушкін і Ганчарова». З высокай мастацкай пераканальнасцю адлюстраваў Міхаіл Савіцкі шматграннасць Чарнобыльскай катастрофы. Творчая спадчына Міхаіла Савіцкага складае каля 200 работ. Творы знаходзяцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь, фондах Беларускага саюза мастакоў і Міністэрства культуры Расіі, Дзяржаўнай Траццякоўскай галерэі ў Маскве, прыватных калекцыях.
Пра Міхаіла Савіцкага створаны дакументальны фільм па сцэнарыю Генадзя Бураўкіна «Апаленая памяць», а таксама фільм Белтэлерадыёкампаніі «Міхаіл Савіцкі. Тайны біяграфіі».
Іна ГАРА.
Фота Аляксандра БУДЗЬКО.
